Σκολίωση: Διάγνωση και Θεραπεία

Η σπονδυλική στήλη του ανθρώπινου σώματος απαρτίζεται από τρία βασικά κυρτώματα απαραίτητα για την άρτια ισορροπία της στη λεκάνη, τη σωστή κατανομή δυνάμεων κατά μήκος της και την ελεύθερη κίνηση σε όλα τα επίπεδα. Η όποια παρέκκλιση από το φυσιολογικό οδηγεί σε παραμορφώσεις όπως της αυξημένης θωρακικής κύφωσης, του ευθειασμού του αυχένα, της οσφυϊκής λόρδωσης και της σκολίωσης. (Εικόνα 1)

Σκολίωση σύμφωνα με το National Scoliosis Foundation, ορίζεται η παραμόρφωση της Σ.Σ (Σπονδυλικής Στήλης), που δημιουργεί παρέκκλιση ή πλάγιο κύρτωμα κατά το μετωπιαίο και συχνά συνοδεύεται από στροφή των σπονδύλων κατά το εγκάρσιο επίπεδο.

Τα αίτια της σκολίωσης, η ηλικία εμφάνισης και η πρόγνωση ποικίλουν. Η αντιμετώπιση της εξαρτάται πρώτα από την έγκαιρη διάγνωση και από τη μορφή της σκολίωσης.
Οι μορφές σκολίωσης είναι:

• Συγγενής, η οποία δημιουργείται κατά της πρώτες εβδομάδες τις εμβρυϊκής ζωής
• Νευρομυϊκή, η οποία δημιουργείται από παθήσεις του νευρικού ή μυϊκού συστήματος
• Ιδιοπαθής, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό και είναι άγνωστης αιτιολογίας. Η πάθηση αυτή συνήθως είναι χωρίς συμπτώματα και ξεκινάει από την παιδική ηλικία. Η συχνή παρακολούθηση (δυο φορές το χρόνο), είναι απαραίτητη για την πρόληψη και τη θεραπεία. Τεστ σκολίωσης.
• Λειτουργική, η μορφή αυτή αποκαθίσταται πλήρως όταν η αιτία που την προκαλεί εξαλειφθεί. Πιο πιθανές αιτίες λειτουργικής σκολίωσης είναι λόγω έντονου μυϊκού σπασμού πλησίον της σπονδυλικής στήλης, λόγω ανισοσκελίας, λόγω έντονης δισκοπάθειες, καθώς ο ασθενής προσπαθεί να αποφορτίσει την πάσχουσα πλευρά, λόγω κακής στάσης, όπως την χρήση υπολογιστών – χρήση κινητού από τη μια πλευρά – κουβάλημα βαριάς τσάντας πάνω από τον ώμο – περίοδο εγκυμοσύνης το τελευταίο τρίμηνο, (καθώς το έμβρυο μπορεί να αλλάξει το κέντρο βάρους της εγκύου)

Σε όλες τις μορφές τις σκολίωσης πρέπει να γίνει έγκαιρη διάγνωση και να οργανωθεί σε συνεργασία γιατρού και φυσικοθεραπευτή πλάνο αποκατάστασης, θεραπευτικό πρόγραμμα ασκήσεων, εργονομικές συμβουλές και να γίνει κατανοητή από τον ασθενή η όποια σπονδυλική παραμόρφωση έχει, για να είναι κύριος της θεραπείας του. Η έγκαιρη αξιολόγηση είναι στην αρμοδιότητα του γιατρού, των γονέων καθώς και όσοι ασχολούνται με την άσκηση και την κίνηση.

Η πιο έγκυρη διάγνωση σκολίωσης είναι ο ακτινογραφικός έλεγχος, όπου διαγνώσκονται και βαριές εκφυλιστικές ανωμαλίες της σπονδυλικής στήλης. Επειδή όμως είναι αδύνατον να ακτινογραφούνται όλες οι περιπτώσεις σημαντικό ρόλο παίζει το αναλυτικό ιστορικό του ασθενή και η παρατήρηση της στάσης του σώματος του. Σημασία πρέπει να δίνεται στην πορεία – εξέλιξη της ανάπτυξης του ατόμου, όπως πότε έκανε τα πρώτα του βήματα, όπως και στις δραστηριότητες που έχει ενασχοληθεί. Η αξιολόγηση έχει να κάνει με την ανάπτυξη από την εμβρυϊκή ηλικία έως και την ενηλικίωση. Σημαντικό ρόλο παίζει η παρατήρηση της στάσης στην όρθια θέση, καθώς όποιες πλάγιες παρακλήσεις θεωρούνται ύποπτες σκολίωσης.

Διαγνωστικά τεστ μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς ειδικές γνώσεις και να δώσουν μια πρώτη εικόνα:

1. Adam’s test. Σώμα σε όρθια θέση, τα πόδια στο ίδιο επίπεδο παράλληλα και ανοιχτά στο ύψος των ωμών. Σε αυτή τη θέση σκύβουμε κάμψη εμπρός μέχρι εκεί που μπορούμε ελεύθερα χωρίς να λυγίσουμε τα γόνατα. Η παρατήρηση του ατόμου γίνεται από μπροστά κοιτάζοντας στο ίδιο επίπεδο τη σπονδυλική στήλη και τις πλευρές. Σε περίπτωση ιδιοπαθούς σκολίωσης οι πλευρές και τα σώματα των σπονδύλων δημιουργούν ένα τόξο ορατό πιο ψηλά συγκριτικά από την άλλη πλευρά της σκολίωσης. Σε περίπτωση λειτουργικής σκολίωσης η όποια παρέκκλιση έχει παρατηρηθεί στην όρθια θέση χάνεται. (Σχέδιο Ι)
2. Η παρατήρηση του ύψους των ώμων δεξιά και αριστερά, η απόσταση των αγκώνων από το υπόλοιπο σώμα, όταν το σώμα είναι όρθιο και χαλαρό δηλώνουν κάποια παρέκκλιση του κορμού.
3. Μπορεί να γίνει παρατήρηση δερματικών πτυχών στην όρθια θέση στα πλάγια της κοιλιάς, παρατήρηση εμφανείς προπέτειας σπονδύλων κυρίως οσφυϊκών
4. Διαγνωστικό τεστ αποτελεί η μέτρηση της ανισοσκελίας στα κάτω άκρα καθώς και οποιαδήποτε πτώσης της ποδικής καμάρας, όπως σε πλατυποδίες.
(Σχέδιο ΙΙ)

Η διάγνωση μέσο παρατήρησης από κάποιον ειδικό είναι απαραίτητη και η πρόγνωση της πάθησης εξαρτάται:

• Από το σημείο που έχει τη σκολίωση, με χειρότερη πρόγνωση την θωρακική σκολίωση
• Το χρονικό σημείο έναρξης της παρέκκλισης μέχρι τη σκελετική ωρίμανση μέχρι την ηλικία 16 – 18
• Το είδος της σκολίωσης

Η θεραπευτική άσκηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι στην σταθεροποίηση και στη μείωση του εύρους της σκολίωσης όσο και στην ανακούφιση συμπτωμάτων που δημιουργούνται από αυτή.

Στόχος της άσκησης είναι:
1. βελτίωση της ευκαμψίας – ελαστικότητας του ατόμου μέσο διάτασης της κοίλης πλευράς της σκολίωσης, αύξηση της μυϊκής δύναμης του κορμού καθώς και όλων των μυών υπεύθυνων για τις στροφικές κινήσεις άνω και κάτω άκρων
2. ανακούφιση μυϊκών σπασμών και πόνων
3. έλεγχος βάρους – βελτίωση του καρδιοαναπνευστικού έργου
4. ψυχολογική στήριξη του ατόμου

Οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται με την επίβλεψη – καθοδήγηση του φυσικοθεραπευτή τόσο σε περιπτώσεις μετεγχειρητικές, διόρθωσης σκολίωσης, όσο και σε περιπτώσεις απλής λειτουργικής σκολίωσης.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ασκήσεις διατάσεων αλλά και ενδυνάμωσης.

Γενικός κανόνας και για τις δυο είναι ότι πρέπει να γίνονται αργά, κατανοητά και με σωστές αναπνοές. Σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση αποτελούν οι αναπνευστικές ασκήσεις καθώς μειώνουν το αναπνευστικό έργο και ενισχύουν τους αναπνευστικούς μυς του κορμού.

Ασκήσεις – Διατάσεις για σκολίωση